Леў Кішка — мітрапаліт Грэка-Каталіцкай Царквы пачатку XVIII стагоддзя

Леў Кішка — Кіеўскі мітрапаліт Грэка-Каталіцкай, тады Уніяцкай, Царквы ў 1714-1728 гадах — шматгранна важная постаць для БГКЦ. Ён жыў і служыў у часы брутальнага перахопу ўплыву на ўсходніх землях Рэчы Паспалітай з боку Маскоўскага царства, якое навязвала свае парадкі, асабліва ў рэлігійных і царкоўных справах. Але ўжо тады, у складаных гістарычных абставінах, мітрапаліт Леў Кішка здолеў закласці важныя краевугольныя камяні ў інстытуцыянальныя асновы Царквы, у развіццё манаства, у прыватнасці Базыльянскага ордэна. Значнасць гэтай дзейнасці цяжка пераацаніць, улічваючы тое, якія выпрабаванні чакалі на Царкву ў наступныя дзесяцігоддзі і стагоддзі.

Кіеўскі мітрапаліт Леў Кішка нарадзіўся ў Ковелі на Валыні і сам прыйшоў ва Уніяцкую Царкву. Паступіўшы ў манастыр, прайшоў ступені служэння аж да протаархімандрыта. Ужо ў гэты перыяд ён вызначыўся як таленавіты аўтар прац па маральнаму багаслоўю. Біскупскую хіратонію атрымаў у Самбары і стаў Уладзімірскім біскупам. Пасля смерці свайго свяціцеля Юрыя Вінніцкага Леў Кішка - Кіеўскі мітрапаліт, які пакінуў пасля сябе вялікую спадчыну твораў і рэформ.

Пра мітрапаліта Льва Кішку расказвае навуковы супрацоўнік Інстытута гісторыі Царквы УКУ Уладзімір Мароз.

Базыльянскае пакліканне

Будучы кіраўнік Уніяцкай мітраполіі нарадзіўся ў 1653 годзе ў Ковелі на Валыні ў шляхецкай сям'і герба Дамброва.

Пры хрышчэнні ён атрымаў імя Лука - як евангеліст. Яго бацька - Юрый, маці - Хрысціна, у яго таксама была сястра Пелагея і, па некаторых звестках, яшчэ адна сястра - Анастасія.

У 1683 годзе юнак паступіў у Базыльянскі манастыр у Быцені (цяпер - у Брэсцкай вобласці). Прыняў манаскае імя - Леў. Да канца 1687 г. вучыўся ў Быценьскім манастыры, дзе 6 снежня таго ж года быў рукапакладзены ў святары.

Прыбыў вывучаць багаслоўе ў рымскую калегію Кангрэгацыі пашырэння веры «Урбаніянум» і вучыўся там да 1691 года. Паводле некаторых іншых крыніц, ён скончыў рымскія студыі ў 1693 годзе са ступенню доктара багаслоўя.

У 1694–1696 гадах Леў Кішка быў выкладчыкам рыторыкі і філасофіі ў базыльянскай школе ва Уладзіміры на Валыні. У наступныя тры гады ён быў спачатку прапаведнікам, а потым ігуменам базыльянскага манастыра Святой Тройцы ў Вільні, а з 1698 г. — сакратаром аднайменнай базыльянскай кангрэгацыі.

Протаархімандрыт базыльянаў у Полацку

Будучы сакратаром кангрэгацыі, як піша даследчык-базыльянін айцец Парфірый Підручны, Леў Кішка «даў прыклад сістэматычнай працы паспяховай адміністрацыі». Гаворка перадусім ідзе пра тое, што ён клапаціўся аб збіранні і захаванні пастаноў усіх базыльянскіх капітулаў.

У 1699–1709 гадах Леў Кішка быў ігуменам манастыра святых Барыса і Глеба ў Полацку.

У 1703 годзе ён стаў протаархімандрытам манастыра і заставаўся ім да 1713 года. Калі ў 1709 г. іераманахі на капітуле ў Бялай-Падлясцы другі раз адзінагалосна абралі яго протаархімандрытам, да базыльянскай кангрэгацыі далучылася яшчэ 17 манастыроў. Леў Кішка прыклаў значныя намаганні для павышэння ўзроўню адукацыі і дысцыпліны сярод манаства, паляпшэння становішча манастыроў.

Леў Кішка — мітрапаліт Кіеўскі

У 1707 г. Кішка быў прызначаны часовым адміністратарам Полацкай архіепархіі. З 1708 г. ён быў архімандрытам у Супраслі, дзе абнавіў манастырскую друкарню.

15 сакавіка 1711 г. атрымаў біскупскую хіратонію ў Самборы з рук Кіеўскага мітрапаліта Юрыя Вінніцкага. У 1711—1728 гадах ён — Уладзімірскі і Берасцейскі біскуп, а ў 1714—1728 гадах — яшчэ і Кіеўскі мітрапаліт. Таксама ў 1713–1715 гадах іерарх быў адміністратарам Перамышльскай епархіі, а ў 1713–1714 гадах — Львоўскай. Сярод тых, каму Кішка ўдзяліў біскупскія свячанні, — Атанасій Шаптыцкі, Еранім Устрыцкі, Фларыян Грабніцкі, Генадзь Бізантый, Лаўрэнцій Сакалінскі, Тэафіл Гадэбскі.

Замойскі сабор 1720 г.

Ці не найбольшую вядомасць Кіеўскі мітрапаліт Леў Кішка набыў у сувязі з правядзеннем у 1720 г. Замойскага сабора Уніяцкай Царквы. Падчас гэтай важнай падзеі быў прыняты шэраг праграмных рашэнняў, якія вызначылі развіццё Царквы на многія стагоддзі наперад. Апошнія гады жыцця мітрапаліт прысвяціў выкананню пастаноў Замойскага сабора. Сюды, сярод іншага, адносілася і падрыхтоўка базыльянаў да стварэння цэласнага згуртаванага ордэна.

А яшчэ мітрапаліт паслядоўна дамагаўся ад сваіх сучаснікаў выканання дэкрэта Папы Урбана VIII ад 1624 г. аб павазе да кіева-візантыйскага абраду і неперацягванні грэка-каталікоў у лацінскі абрад.

Смерць і пахаванне ва Уладзіміры

Памёр вялікі мітрапаліт 19 лістапада 1728 г. у рэзідэнцыі ў вёсцы Купечаў пад Ковелем і быў пахаваны ва Уладзімірскім катэдральным саборы Успення Найсвяцейшай Багародзіцы — там жа, дзе ў 1170 годзе спачыў будаўнічы гэтага храма Валынскі і Вялікі Кіеўскі князь Мсціслаў Ізяславіч.

Незадоўга да смерці мітрапаліт прызначыў сваім памочнікам біскупа Атанасія Шаптыцкага, які стаў яго наступнікам, а таксама адным з найвялікшых нашых мітрапалітаў у гісторыі XVIII і не толькі стагоддзя.

Спадчына мітрапаліта Кішкі

Агледзеўшы жыццёвы шлях мітрапаліта Льва, спынімся цяпер на змесце некаторых напрамкаў яго дзейнасці.

Перш за ўсё трэба сказаць, што ён ведаў некалькі моў, быў вядомым прапаведнікам, багасловам, аўтарам і складальнікам кніг. Сярод іх некалькі выданняў маральнага багаслоўя, якія часам называюць катэхізісамі ў сучасным разуменні, хоць яны і не такія сціслыя.

У 1722 г. выйшла яго «Собраніе припадковъ краткое, и духовнымъ особомъ потребное» — важная кніга па маральнаму багаслоўю. Малавядома, што ў 1727 г. яе перавыдаў біскуп Генадзь Бізантый пад сваім імем. Выдаць гэтую працу пад імем мітрапаліта Кішкі ён не мог з-за ўціску венгерскіх царкоўных элітаў.

Леў Кішка таксама з’яўляецца аўтарам працы «Пра Святыя Тайны», або, як яна гучыць, «Пра сакрамэнты апісання цудаў Барунскай іконы Багародзіцы», і выдаўцом кнігі пропаведзяў мітрапаліта Іпація Пацея. У рукапісах пасля яго засталіся дзевяцітомныя дзённікі і ўнікальны «Рукапіс Льва Кішкі», захавалася цікавая перапіска.

Каментары: